Zo werkt een interventure

Interventures zijn trektochten waarin innovatie, interventie en avontuur bij elkaar komen. In deze praktische leertrajecten leer en doe je tegelijkertijd, in de dagelijkse praktijk. Samen met een gids creëert een (tijdelijke) groep een tussenruimte om te leren wat werkt.

Hoe ziet een typische interventure eruit?

Stap 1: Instappen vanuit eigen verantwoordelijkheid en motivatie

De eerste stap is het bij elkaar brengen van mensen die direct te maken hebben met het vraagstuk:

– Medewerkers (uit de voorste linie) waarvoor het vraagstuk van invloed is op hun werk;

– Ondersteunende medewerkers die betrokken zijn bij het vraagstuk;

– Klanten of degenen voor wie je je werk uitvoert.

Mensen worden uitgenodigd om zichzelf aan te melden voor een interventure. Samen met de gids maken ze werkafspraken over het doel (persoonlijk en voor de organisatie), de looptijd en op welke momenten en hoe samen gewerkt wordt aan de interventure. Een trektocht duurt gemiddeld tussen de 5 en 7 maanden.

Stap 2: Onderzoek naar de kern van het vraagstuk

De gemixte groep onderzoekt het vraagstuk, bekijkt het vraagstuk vanuit verschillende perspectieven, bevraagt collega’s of externen wat zij vinden. Ze gaan op pad naar andere (vergelijkbare of juist heel verschillende) organisaties om te zien hoe die met het vraagstuk omgaan. Op basis van deze rijke informatie bekijkt de groep het vraagstuk opnieuw en benoemt wat voor hen de kern is.

Een voorbeeld
Het vraagstuk is duurzame inzetbaarheid. Na het onderzoeken en klein maken van het vraagstuk ontdekt de interventuregroep dat het vraagstuk in de praktijk gaat over wat een cliënt in een zorginstelling eigenlijk blij maakt en wat zorgmedewerkers nodig hebben om deze zorg te kunnen bieden. Voor medewerkers is het belangrijk om te doen waar ze in geloven. Dát is de kern van hun werkplezier en inzetbaarheid op de lange termijn.

Stap 3: Experiment in tussenruimte

Als de kern van het vraagstuk helder(der) is, ontwikkelt de interventuregroep een interventie.
Dit kan een kleiner of groter experiment zijn dat de groep zelf – onder de radar – uitvoert. Tijdens het experiment mogen de deelnemers af en toe ook niet weten hoe het verder moet. Van daaruit ontstaan vaak nieuwe inzichten.

Een experiment kenmerkt zich door deze fases: uitproberen eerste stap à kijken wat werkt à aanpassen aan omstandigheden à volgende stap 1.

Reflecteren

Tijdens en na afloop van de interventie reflecteert de groep onder leiding van de gids op wat werkt of wat (nog) niet werkt. Welk ander gedrag vraagt het experiment? Van wie? Wat vraagt het om ander gedrag te vertonen? De groep legt het hele proces en het (tussen)resultaat vast. We vieren het succes en leren van wat niet werkte.

Stap 4: Delen en presenteren

Elke interventuregroep krijgt een podium voor een breed publiek. De groep deelt hun experiment en leerervaringen voor geïnteresseerden van binnen en buiten de organisatie.
Let op: er is geen goed of fout in een trektocht als deze! De groep presenteert de trektocht, het afgelegde pad en het uitzicht aan het einde van de tocht.

Brigade Anders leren Anders organiseren

Steeds meer scholen, kindcentra en kinderopvangorganisaties voelen de noodzaak om opvang en onderwijs anders te organiseren en daarmee beter aan te sluiten op wat kinderen nodig hebben. Maar hoe pak je dat aan? De brigade ‘Anders leren, anders organiseren’ helpt sinds een jaar om stappen te zetten. Ervaringsdeskundigen uit onderwijs en kinderopvang, brigadiers genoemd, delen hun kennis, bieden inspiratie en denken mee. Directeur Nadia Verhoeff riep een brigadier in op haar school: “Fijn dat deze manier van sparren met een brigadier in het leven is geroepen!”

Sparren met een brigadier brengt je verder

Sluit onderwijs nog aan op wat kinderen van nu nodig hebben? Kan het huidige systeem tegemoet komen aan werkelijk passend onderwijs en aan de persoonlijke ontwikkelvragen van kinderen van nu? En hoe nemen we teams mee bij een andere inrichting van leren? Scholen en kindcentra die hun vragen stellen aan de brigade zijn op zoek maar lopen vaak vast. Omdat ze niet weten hoe te beginnen, omdat kennis en inspiratie mist of omdat veranderen nu eenmaal niet vanzelf gaat. De brigade brengt daar verandering in.

Impuls voor actie

Het afgelopen jaar hebben scholen en besturen, een gemeente, samenwerkingen van scholen en kinderopvang en een vervolgopleiding de weg naar de brigade ‘Anders leren, Anders organiseren’ gevonden. Zij stelden vragen als: ‘Hoe kunnen we teams van school en opvang die in een nieuw IKC samen gaan werken dichter bij elkaar brengen?’ of ‘De alumni van onze opleidingen werken in kindcentra. Wij willen hen actuele kennis meegeven over nieuwe praktijken zoals samenwerking tussen onderwijs, zorg, welzijn en opvang’ en ‘We willen kleuters op een andere manier volgen in hun ontwikkeling, zonder toetsen. Hoe richten we dat in, in ons onderwijs?’ De brigadiers brachten deze vragende partijen met succes en veel waardering een stap verder.

“Een aantal jaar geleden ging het niet goed met onze school. We hebben met het team de koers omgegooid naar eigentijdser onderwijs en werken sindsdien in bouwen, we hebben flexibele schooltijden en persoonlijke leerlijnen. De school staat er weer goed voor. Na een tijdje liepen we tegen zaken aan, zoals hoe we groepsdoorbrekend werken beter konden inrichten. We zaten op een dood spoor en riepen brigadier Elly Marwitz in. Zij heeft ons een aantal mogelijkheden aangedragen. Het was belangrijk dat ze niet met kant-en-klare oplossingen kwam, maar ons juist aan het denken zette. Na de brigade ontstonden al gelijk nieuwe ideeën waar we mee aan de slag gaan,” zegt Nadia Verhoeff, directeur van de Wilgenhoek in Hank.

Initiatiefnemers brigade

De brigade ‘Anders leren, anders organiseren’ is een initiatief van Vereniging IKOOK en Bureau Interventures. Zij vinden dat onderwijs anders georganiseerd kan worden om zo beter aan te sluiten op wat kinderen nodig hebben. Beide partijen geloven bovendien in de kracht van uitwisselen en in het delen van kennis om in beweging te komen. De brigade maakt dit mogelijk.
De vereniging IKOOK staat voor de ambitie om kinderen van 0-13 jaar, iedere dag en het hele jaar door, alle ruimte te geven om zichzelf te ontwikkelen. Interventures ontwikkelt de brigade en verzorgt de matching om scholen en kindcentra van elkaar te laten leren en de stap naar doen te zetten.

Stel je vraag

Een vraag stellen kan via de website www.andersleren-andersorganiseren.nl. De matchmaker neemt contact op voor een intake en maakt een match met een passende brigadier. De vragende organisatie prikt samen met de brigadier een datum voor de brigade. Aan een brigade zijn beperkte kosten verbonden voor de vervanging van de brigadier en de matching.

Kijk voor meer informatie over hoe de brigade werkt op de website van Anders leren Anders organiseren.

Meer informatie vind je in Flyer Brigade Anders leren Anders organiseren en op de website www.andersleren-andersorganiseren.nl
De brigade is een activiteit zonder winstoogmerk van de vereniging IKOOK in samenwerking met Interventures.

Schooloverstijgend leren: Leren van andermans leerproces

Veel scholen houden zich bezig met de vraag hoe zij zich kunnen ontwikkelen tot professioneel lerende organisaties. De sleutel hierbij is samenwerking. Samenwerking tussen leerkrachten als een professioneel team en samenwerking tussen scholen. De gemeente New York heeft een unieke aanpak ontwikkeld en geïmplementeerd gericht op onderlinge uitwisseling van scholen en samen leren: ‘interschool collaborative learning’ (ICL). Deze wetenschappelijk onderbouwde aanpak oogst veel succes, onder andere op het gebied van het verbeteren van leerlingresultaten. De aanpak van New York is misschien niet letterlijk te vertalen naar Nederland, maar inspireert wel.

Sardes brengt deze inspiratie naar Nederland. Schooldirecteuren geven vaak aan dat leerkrachten een sterk interne focus hebben, waardoor het lastig is na te denken over vernieuwing van het onderwijs. Gemeenten zien vaak bij de ene school prachtige oplossingen voor een probleem waar een school een wijk verderop nog vreselijk mee worstelt. De leraar heeft de sleutel in handen voor goed onderwijs. Het delen van kennis en ervaring voor nog beter onderwijs begint bij ICL dan ook daar: bij de leraren.

Leerproces als avontuur

Leerprocessen of verandertrajecten blijken in de praktijk vaker een avontuurlijke expeditie dan een geplande reis die verloopt volgens een vooraf bedacht plan. Interventures brengt veranderkundige expertise in om leertrajecten op maat in te richten. De startvraag is: wat gaat er al goed en wat heeft deze school of dit team nodig om verder te komen? In een avontuurlijke expeditie leren alle spelers op verschillende niveaus tegelijkertijd van elkaar: leraren, teamleden en schoolleiding, teams onderling én scholen onderling.

Sardes en Interventures stellen de vraag: Wat kunnen Nederlandse scholen leren van de aanpak in New York? Welke rol kunnen gemeentes en schoolbesturen spelen om deze samenwerkingsaanpak te ondersteunen?
In het artikel Scholen als Learning Partners leest u meer over het succes van de aanpak in New York. We vertalen deze aanpak naar de Nederlandse situatie. Hoe ziet een schooloverstijgend leertraject er mogelijk uit?

Sardes en Interventures

Sardes is specialist op het gebied van onderwijs, opvang en opvoeding. Sardes begeleidt innovatieprocessen en coördineert landelijke educatieve vernieuwingsprogramma’s. In de verbinding van wetenschap, beleid en praktijk komt zij samen met opdrachtgevers tot adequate oplossingen en effectieve werkwijzen. Sardes heeft de aanpak van Interschool Collaborative Learning vanuit New York naar Nederland gehaald en werkt voor deze sessie samen met Interventures. Interventures is een adviesbureau voor interventies in veranderprocessen. Interventures gaat om het creëren van tussenruimtes voor leren in en tussen organisaties. Uitgangspunten zijn ontleend aan sociale innovatie waar medewerkers en leidinggevenden gezamenlijk nieuwe vormen van aansturing en organisatie van het onderwijs bedenken en uitwerken.

Destination Innovation

Een concept van activerend leren tijdens events

Hoe breng je kennis van sociale innovatie over? Het bleek een vraag waar een hele ontdekkingstocht achter zat. Werkend bij het Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie (NCSI) en fervent aanhanger van het principe ‘practice what you preach’ zocht ik naar een manier om sociale innovatie op een passende manier over te brengen. Door te doen en te ervaren! Zo ontstond het event concept Destination Innovation : een innnovatietocht om op actieve manier met een team uit een organisatie een quick start te geven aan de innovatieve ambities. In de ochtend start het team met een zelf geformuleerde vraag. Gedurende de dag gaat het team op reis met als bestemming Destination Innovation. Onder begeleiding van een gids herformuleren ze het vraagstuk tot een ambitieuze vraag, bedenken ze een vernieuwend idee en gaan ze dat fijnslijpen met behulp van experts, voorbeelden en creatieve workshops. Aan het eind van de dag maakt ieder team kans op een prijs voor meest sociaal innovatieve pitch van de oplossing voor hun vraagstuk.

Bij het NCSI zijn bij de ontwikkeling van dit concept verschillende puzzelstukjes bij elkaar gebracht die exemplarisch zijn voor het sociaal innovatieve gedachtegoed. Ik noem ze hieronder en leg daarbij dus gelijk uit wat dit gedachtegoed inhoudt en hoe mijn visie daarover verwerkt is in de opzet van dit concept.

Richt je focus op vernieuwing van het werk of de organisatie het werk.
We vroegen aan de deelnemende organisaties een concrete en uitdagende vraag te formuleren waar ze al mee aan de slag zijn of waar ze mogelijkheden zien voor verbetering. Dit event is een eerste aanzet tot vernieuwing met als doel dat er een continue vernieuwingsmoraal in de organisatie ontstaat.

Betrek de mensen om wie het gaat.
Dit principe is een weerslag van het idee van ‘whole system in the room’ van large scale interventions en whole systems change. Voor een gedragen verandering heb je het hele systeem nodig, die op een moment in de tijd ieder vanuit eigen perspectief bijdragen aan de oplossing die daardoor alle facetten vertegenwoordigt.
Toegepast op dit event concept hebben we voorgesteld dat de organisatie een team van 5-6 personen samenstelt met mensen in de organisatie die een concrete bijdrage aan de oplossing kunnen bieden. Nodig in ieder geval verschillende perspectieven uit en natuurlijk de mensen die betrokken zijn bij de toekomstige uitvoering! (dit is nog niet zo vanzelfsprekend als ik het hier stel…)
Een vervolgstap in de eigen organisatie is vervolgens om de ‘Whole system in the room’ te krijgen en de voorgestelde oplossing.

Diversiteit.
Zorg dat in het team mensen van divers pluimage aanwezig zijn. Benut het potentieel aan talenten dat mensen in zich hebben en boor het onbenutte potentieel in de organisatie aan. Dit is een basisprincipe van sociale innovatie waar in de praktijk nog heel veel winst te behalen valt! Schaf in eerste instantie het concept van een functiebeschrijving af en daag mensen uit hun eigen talenten ook in hun werk te gebruiken. Luister en kijk wat er ter plekke gebeurt.
Toegepast op het event kun je voor de samenstelling van het tijdelijke team denken aan diversiteit van:

rollen van mensen (denker, doener, observator, etc.)
functies of typen werkzaamheden
leerstijlen
leeftijd
achtergrond

Spreek verschillende leerstijlen aan en verweef leren met het eigenlijke werk.
Leren kent vele vormen: zie voorbeelden van leerlandschappen in het werk van Manon Ruijters.

Mijn overtuiging is dat leren de grootste kans van slagen heeft als:

het leren (en collectief leren voor organisaties) gecentreerd is rondom een eigen vraag,
de vrager onderzoekend en actief op zoek gaat naar het antwoord,
de kennis aansluit bij de vraag,
en er gelijk een toepassing mogelijk is.

In het event concept Destination Innovation krijgt leren op verschillende manieren vorm. Iedereen kan een eigen keuze maken wat het beste passend is. De hele dag krijgt het team een persoonlijke procesbegeleider toegewezen die het leerproces begeleidt en waar nodig stuurt. In de middag kan gekozen worden uit een adviesgesprek met een expert; een dialoog met andere organisaties die al verder zijn op de ontdekkingstocht; of de uitdaging om je eigen denkpatronen te doorbreken en out of the box te denken.

Fun!
De dag is prikkelend, het is leuk om met collega’s op een hele andere manier bezig te zijn, je wordt verwend met eten en drinken en vertier. Bovenal slaat het aan dat er een competitie-element in zit: iedereen wil toch winnen? Dit blijkt elke keer weer een enorme drive te zijn voor de teams om het beste uit zichzelf te halen. Ook al is de prijs symbolisch en is iedereen winnaar van zijn eigen beste idee, toch wil iedereen graag op dat podium staan. Moraal van dit principe: geef goede ideeën een podium en geef erkenning!

Bekijk hier de videoimpressie van het event over Duurzame Inzetbaarheid van Ambulancezorg Nederland:

“The day after…

Vandaag nog zitten nadromen na de dag van gisteren. Ik/wij hebben de dag als heel inspirerend ervaren. Het was leuk om op deze manier met ons team aan de slag te gaan. Onze reisleidster heeft ons flink aan het werk gezet, maar dat was prettig, want daar kwamen we voor. Na onze voorstelronde en waar kunnen we jou voor wakker maken (bracht leuke feiten aan het licht) hebben we onze vraag wat scherper gesteld en konden we aan de slag. De middag gebruikt om te kijken welke acties we gaan inzetten… ook die zijn spannend, maar dat kan ik pas later vertellen.  Ik kan goed tegen mijn verlies, dat zeker, maar deze keer had ik er wat moeite mee. Ik had de prijs willen winnen, niet om op het podium te staan en bloemen te krijgen, maar om de prijs. Gratis één dag begeleiding om binnen de organisatie verdere stappen te zetten. DAT had ik graag gezien.”
— Deelnemer Destination Innovation 2011

“Dank voor de dag! We hebben jullie ervaren als een leuke, betrokken, innovatieve organisatie.  Onze verwachtingen zijn meer dan uitgekomen. We hebben nuttige nieuwe inzichten verkregen en zijn tot concrete stappen gekomen. De werkvorm sprak ons erg aan: inspiratie opdoen en zelf hard werken.”
— Winnende team 2011

“Dit is pas leren!”

—  Johannes de Geus (Schouten & Nelissen) bij de aanblik van de gesprekken tussen de teams en experts

“Ik vind het een topevenement. Een bedrijf krijgt een dag de kans om gericht met een vraag bezig te zijn die speelt in hun organisatie. Daarbij krijgen ze hulp van mensen die verstand hebben van de zaken waar het over gaat.”
— Procesbegeleider

Tags: innovatie