Van scaling up naar scaling across
Enkele principes vanuit de praktijk om complexe problemen te lijf te gaan
Opschalen, implementeren, uitrollen. Voor sommigen zijn het woorden die heel logisch klinken, anderen gruwen ervan. Alsof best practices of ‘trucjes’ elders op precies dezelfde manier toegepast kunnen worden en dezelfde resultaten zullen opleveren. Op basis van ervaringen elders worden besparingen of efficiëntieslagen zelfs al ‘ingeboekt’.
In het boek ‘Walk out Walk on’ volgen de auteurs Margaret Wheatly en Deborah Frieze zeven community’s verspreid over de hele wereld om van hun aanpak te leren en de vernieuwers samen te laten leren. Deze doeners zijn mensen die vernieuwing in het bloed hebben, maar niet de traditionele weg willen volgen van blauwdrukken, implementatieplannen en bestuurders die aangeven hoe de ontwikkeling moet worden aangestuurd. Zij lopen hiervan weg (walk out) en volgen hun eigen weg om beweging te starten met de mensen en middelen die er zijn (walk on).
De rol van deze vernieuwers is om juist in een tijd van ineenstortende systemen te experimenteren met nieuwe manieren van werken en organiseren. Ze werken daarbij met de zelforganisatie die al aanwezig is in de community als meest krachtige factor van het veranderproces. Lokale initiatieven kunnen zich ontwikkelen tot grotere transformaties door met andere lokale initiatieven in contact te treden. Niet in precies dezelfde vorm, maar wel op basis van dezelfde principes, met behoud van de uniciteit van de lokale context.
Wheatly en Frieze vonden tijdens hun ‘learning journey’ van Columbus in Ohio, via Shikshantar in India tot Johannesburg in Zuid-Afrika een aantal principes waar de community’s mee aan de slag zijn gegaan:
- From scaling up to scaling across
Opschalen creëert een monocultuur gebaseerd op standaardisatie en replicatie. De enige manier om grootschalige vernieuwing te realiseren is door ideeën en middelen zich over de wereld te laten verspreiden waarbij recht wordt gedaan aan de unieke context van mens en plaats. Niet opschalen maar translokaal leren. - From power to play
Toen macht niet werkte, en niemand kwam om te helpen, namen burgers het heft in eigen handen: met een spel ontdekten ze hoe hun creativiteit werd aangewakkerd en zagen ze weer nieuwe kansen en mogelijkheden. - From problem to place
Waar moet je starten om grote, complexe uitdagingen op te lossen? In plaats van het probleem in hapklare brokken op te delen en te discussiëren over welke aanpak het beste werkt, is een community gewoon gestart met de plek waar het probleem zich concentreerde. Begin ergens met wat er is, en volg de weg die daaruit voortkomt. - From efficiency to resilience
Als een –zogenaamd- efficiënt systeem in elkaar valt, zoals de voedselketen in Zimbabwe, moet je weer teruggrijpen op (oude) bewezen methodes, werken met wat er is en zelfvoorzienend zijn. ‘Resilience’ is het aanpassingsvermogen van een systeem. Om kunnen gaan met ongeregeldheden en onzekerheden, en toch de basisfunctie en -structuur behouden. - From transacting to gifting
Moeten we blijven groeien of kunnen we genoegen nemen met wat we nodig hebben? Voorbeelden van community’s die delen en geven wat ze niet nodig hebben zijn bijvoorbeeld de open source software-beweging, de zero waste-beweging, de do-it-yourselvers die zelf ervoor zorgen dat ze voorzien in hun basisbehoeften en de lokale economieën die experimenteren met nieuwe vormen van ruilen, kredietsystemen of alternatief geld. - From intervention to friendship
De auteurs zien nieuwe vormen van diepgaande sociale vernieuwing opkomen gebaseerd op wederkerigheid, vertrouwen en vriendschap. De kracht van vriendschap brengt creativiteit, leren en ondersteuning voort zoals bijvoorbeeld in communities of practice. - From hero to host
‘The Art of Hosting’ gaat uit van de kracht van zelforganisatie om orde en structuur te verkrijgen zonder controle. In deze nieuwe leiderschapsvorm worden alle betrokkenen uitgenodigd voor een dialoog/gesprek om hen mede-eigenaar te maken van de verkenning van alternatieve manieren om uitdagingen op te pakken.
De auteurs kwamen niet tijdens, maar pas na hun reis tot de ontdekking welke systemen en invloeden ze dagelijks ondergaan. Bij terugkomst van een ‘learning journey’ voelden ze zich geconfronteerd met de ‘oude’ systemen en werden ze gedwongen om een keuze te maken. ‘We chose to act’. Dat is een mooie oproep om jezelf bewust te zijn van beperkende systemen en de bovenstaande principes toe te passen in de eigen praktijk.
Bij het lezen van dit boek werd ik gegrepen door het besef dat het een kwestie van kiezen (weglopen) en doen (act) is om zelf vernieuwing te starten. Daarbij zijn de principes een hulpmiddel, maar de kracht is juist dat je moet beginnen met wat er is aan mensen, middelen en plekken. Wacht niet tot er geld komt, leg niet alle hoop in een nieuwe leider die veel belooft maar niet alles kan waarmaken. Verbind mensen die hun schouders eronder willen zetten! En translokaal leren, in plaats van opschalen en uitrollen van werkende praktijken, heb ik tot een persoonlijk streven gemaakt. Niet scanning up maar scanning across.
Boekrecensie van Walk out Walk on. A learning journey into communities daring to live the future now. Margaret Wheatly, Deborah Frieze (Berret-Koehler Publishers, San Francisco, 2011).
